Spis treści

 


 

 

ul. Lipowa 31/33 wybudowany w 1950 roku

Najstarszy budynek Białostockiej Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Lipowej 31/33 wybudowany w 1950 roku.

 

19 czerwca 1947 roku, w biurze Delegatury "Społem" przy ulicy Artyleryjskiej 9 w Białymstoku, odbyło się zebranie organizacyjne, którego uczestnicy powołali do życia Białostocką Spółdzielnię Mieszkaniową. Została ona zarejestrowana 27 października 1947 roku. I tę właśnie sześćdziesiątą rocznicę, te "Diamentowe gody" BSM, obchodziliśmy w 2007 roku. Świętowaliśmy, robiliśmy podsumowania, uhonorowaliśmy najaktywniejszych uczestników spółdzielczej historii, z dumą spoglądamy w przeszłość, z optymizmem i ufnością w przyszłość.

By jednak dobrze zrozumieć ten fenomen społeczno-gospodarczego ruchu zwanego spółdzielczością, sięgnijmy jeszcze dalej w historię, do korzeni.

 

ul.Pałacowa 4

Znany wszystkim mieszkańcom Białegostoku fragment miasta przy rogu ulic: Piłsudskiego, Pałacoweji Branickiego. Z lewej strony zdjęcia, przy ulicy Pałacowej 4, stoi budynek Białostockiej Spółdzielni Mieszkaniowej, po prawej - gmachy należące do innych użytkowników.

 

Na ziemiach polskich będzie to rok 1816, kiedy to ks. Stanisław Staszic zakłada pierwszą swego rodzaju spółdzielnię - Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie, które skupiało ponad 300 rolników płacących do wspólnej kasy, świadczących sobie wzajemne usługi, rządzących i administrujących wspólnym majątkiem. Głównym celem Towarzystwa było "wspólne ratowanie się w nieszczęściu". Czyż może być cel szlachetniejszy?…

Za pierwszą inicjatywę utworzenia spółdzielni mieszkaniowej zwykło się uważać Stowarzyszenie Sprawiedliwych Pionierów, utworzone w 1864 roku przez tkaczy z angielskiego miasta Rochdale w pobliżu Manchesteru. O mądrości założycieli najlepiej świadczy zwłaszcza jeden zapis w statucie Sprawiedliwych Pionierów: integralną częścią każdego kwartału spółdzielczych budynków ma być… biblioteka.

Najstarsze spółdzielnie mieszkaniowe na ziemiach polskich powstały w 1890 roku w Poznaniu i Bydgoszczy. Po odzyskaniu niepodległości, w II Rzeczpospolitej już w 1920 roku Sejm przyjął ustawę o spółdzielniach, regulującą zasady budownictwa spółdzielczego i zapewniającą pomoc finansową Państwa na to budownictwo. Właśnie w latach międzywojennych notujemy pierwszy epizod zaszczepienia idei spółdzielczości mieszkaniowej w Białymstoku. Kilkunastu działaczy założyło Związek Lokatorów. W 1928 roku przy ulicy Ogrodowej wybudowano dom o 12 czteroizbowych mieszkaniach, dwóch pokojach kawalerskich i mieszkaniu dla dozorcy. Niedługo potem spółdzielnia przestała istnieć. Po tej krótkiej wędrówce w "dziecięce" lata spółdzielczości wróćmy do chwili narodzin naszej dostojnej Jubilatki - Białostockiej Spółdzielni Mieszkaniowej - na ulicę Artyleryjską, Anno Domini 1947. Białystok z trudem dźwigał się z wojennych zniszczeń. Straty substancji mieszkaniowej sięgały 75 procent, okupant niemal całkowicie zniszczył zakłady przemysłowe, wojnę przeżyła zaledwie połowa mieszkańców, około 48 tysięcy ludzi.